Varieti tanaman yang disyorkan:
Cendawan Kukur adalah sejenis cendawan dari keluarga Scizophylaceae. Keluarga cendawan Scizophylaceae mempunyai banyak spesis yang tumbuh pada batang kayu yang reput.
Cendawan Kukur turut dikenali sebagai Jamur Gerigit (Jawa Muar), Cendawan Tapak Tiung (Negeri Sembilan), Kulat Sisir (Kedah, Kelantan), split grill mushroom, bracker fungus dan pelbagai lain.
Cendawan Kukur boleh diperolehi sama ada dalam keadaan segar atau telah dikeringkan yang dijual di pasaran.
TEKNIK PENGELUARAN CENDAWAN KUKUR
PEMILIHAN LOKASI
- Tapak kawasan untuk penanaman Cendawan Kukur boleh dibuat di tempat yang teduh dan terkawal untuk mengurangkan kadar pencemaran, sinaran terus cahaya matahari dan hujan. Cara yang terbaik ialah dengan membuat rumah cendawan.
- Lokasi penanaman Cendawan Kukur hendaklah jauh daripada kawasan ternakan haiwan dan kawasan bebas banjir.
- Lokasi penanaman Cendawan Kukur juga hendaklah dijarakkan sekurang-kurangnya 500 meter daripada kawasan penanaman spesis cendawan yang lain bagi memastikan ketulenan spesis cendawan lain yang diusahakan.
- Kawasan yang mempunyai sumber air bersih.
MEMBINA RUMAH CENDAWAN
- Rumah cendawan boleh dibina bergantung kepada luas kawasan yang hendak digunakan.
- Struktur rangka rumah cendawan boleh menggunakan kayu, buluh, besi, simen atau rangka C Truss.
- Tapak rumah Cendawan Kukur disyorkan menggunakan struktur lantai konkrit, walaubagaimanapun pasir atau batu kerikil boleh digunakan.
- Dinding rumah Cendawan Kukur disyorkan dibina menggunakan jaring hitam (netting) 90% ketelapan cahaya, jaring kalis serangga (24 mesh), dinding di bahagian bawah daripada batu-bata atau simen gentian (cement board wall).
- Bumbung rumah Cendawan Kukur disyor menggunakan metal deck foam, atap rumbia atau aluminium.
- Pastikan terdapat pengudaraan yang baik dalam rumah cendawan.
- Menyediakan tempat sanitasi (celupan kasut) di pintu masuk rumah cendawan
Rumah Pembenihan dan Pemeraman
- Saiz rumah pemeraman yang disyorkan adalah 6 m (20 kaki) lebar x 3 m (10 kaki) panjang x 4 m (12 kaki) tinggi untuk memuatkan kira-kira 3,000
- Susunan bongkah cendawan boleh menggunakan rak besi, kayu atau menggunakan bakul bongkah cendawan.
- Penyiraman secara manual disyorkan sekiranya suhu di dalam rumah pemeraman terlalu tinggi (suhu maksimum 300C).
Rumah Penghasilan
- Saiz rumah penghasilan untuk memuatkan kira-kira 3,000 bongkah pula ialah 6 m (20 kaki) lebar x 10 m (30 kaki) panjang dan 4 m (12 kaki) tinggi.
- Sistem pengairan menggunakan mist sprinkler disyor digunakan di dalam rumah penghasilan Cendawan Kukur.
- Struktur rak penggantung bongkah cendawan perlu disediakan di dalam rumah penghasilan dengan ukuran yang disyorkan.
PERALATAN YANG DIGUNAKAN
Peralatan yang diperlukan untuk penyediaan bongkah cendawan adalah seperti berikut:
- Span / Kapas
- Plastik polypropylene; tahan panas, tebal 0.03 mm – 0.05 mm, saiz 7 cm X 12 cm
- Set penutup beg media
INOKULASI BENIH CENDAWAN
Proses inokulasi ialah satu proses untuk menyuntik benih cendawan ke dalam bongkah yang telah disejukkan. Inokulasi hendaklah dilakukan dengan cermat dan fokus bagi mengelakkan berlaku pencemaran kepada bongkah semasa inokulasi. Di antara perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti berikut:
- Inokulasi disyorkan dilakukan di dalam bilik suntik yang bersih bagi mengelakkan kontaminasi.
- Tangan dan peralatan perlu bersih dan basmi kuman menggunakan larutan antiseptik (Alkohol 70%) sebelum kerja inokulasi dilakukan.
- Sebanyak 5 g (bersamaan 1 sudu teh) benih disuntik ke dalam bongkah cendawan. Anggaran satu beg benih (150 g) boleh mengisi 30 bongkah cendawan.
- Selepas benih disuntik, bongkah ditutup dengan penutup.Penutup mulut bongkah dilayur sebelum dipasangkan semula (pastikan benih cendawan turun ke bawah dan tidak berlonggok di leher bongkah).
- Tarikh suntik benih cendawan hendaklah dicatatkan pada bongkah cendawan.
PEMERAMAN
Di antara perkara yang penting dan perlu dilaksanakan dalam proses pemeraman adalah seperti berikut:
- Bongkah cendawan yang telah selesai diinokulasi perlu diperam di dalam rumah pemeraman. Bakul bersaiz 2 kaki x 2 kaki digunakan untuk memuatkan 3,000 bongkah media yang disusun secara bertingkat di dalam rumah cendawan.
- Tempoh pemeraman adalah selama 21 hari di dalam keadaan gelap pada suhu 28° – 30°C sehingga miselium putih tumbuh memenuhi keseluruhan bongkah
- Pastikan tiada penyiraman dilakukan sepanjang tempoh pemeraman. Penyiraman hanya dilakukan apabila perlu jika suhu di dalam rumah pemeraman melebihi 30o
- Pastikan ruang pemeraman bebas daripada serangan serangga dan haiwan perosak.
- Bongkah cendawan yang telah mengalami kontaminasi hendaklah diasingkan dan dimusnahkan bagi mengelak jangkitan kepada bongkah cendawan yang lain.
MEDIA TANAMAN
Sediakan media tanaman seperti komposisi berikut:
- Habuk kayu getah : 100 bahagian
- Dedak padi halus : 40 bahagian
- Kapur pertanian (Hydrated lime) : 1 bahagian
Cara penyediaan beg media:
- Habuk kayu getah dicampur dengan dedak padi halus dan kapur pertanian dengan nisbah 100:40:1.
- Campuran dibasahkan sehingga mencapai 60% – 65% kelembapan. Jika campuran dikepal ianya tidak berderai dan tidak mengeluarkan air.
- Campuran dimasukkan ke dalam beg plastik polypropylene jenis tahan panas yang mempunyai ketebalan antara 0.03 – 0.05 mm serta bersaiz 7 cm X 12 cm dan dipadatkan.
- Kemudian, pada hujung beg plastik tersebut pasangkan set penutup dan tutup lubang dengan span / kapas. Berat setiap bongkah media antara 500 – 600 g / bongkah.
- Seterusnya, bongkah media yang berisi campuran dikukus pada suhu minimum 98oC selama 4 – 6 jam (dalam tong dram) atau selama 8 – 12 jam (dalam steamer). Tujuannya adalah untuk membunuh semua mikroorganisma dan menstabilkan keseluruhan bahan media.
- Setelah bongkah media dikukus, bongkah media dibiarkan sejuk semalaman dalam keadaan bebas kuman sebelum inokulasi benih Cendawan Kukur dilakukan.
PENGURUSAN PEROSAK DAN PENYAKIT
- Bagi memastikan pengeluaran hasil mencapai tahap optimum, pengurusan perosak dan penyakit perlu diberi perhatian mulai peringkat penyediaan bongkah cendawan sehingga ke proses penuaian hasil.
- Susun atur rumah pemeraman dan rumah penuaian hasil juga perlu dirancang dengan baik. Susunan pelan gerak kerja perlu jelas diantara kawasan tidak basmi kuman dengan kawasan basmi kuman.
- Musnahkan atau buang bongkah-bongkah yang diserang kulat hijau, hitam dan jingga serta yang diserang serangga dan berulat.
- Serangan serangga perosak boleh dielakkan dengan memasang jaring di sekeliling dinding rumah cendawan supaya rumah cendawan kalis serangga.
- Jika terdapat ulat di dalam bongkah cendawan, keluarkan bongkah tersebut dan buang ke dalam tong.
- Sapu lantai rumah cendawan setiap kali habis kerja-kerja di dalam rumah peram.
- Rak-rak kosong dan ruang-ruang di dalam rumah cendawan disembur dengan larutan basmi kuman (contoh: dettol dan clorox).
- Sentiasa jaga kebersihan di sekitar rumah cendawan. Hapuskan rumpai dan segala sampah sarap.
- Sekiranya disekitar rumah cendawan terdapat pokok-pokok buah dan sayur, pastikan buah-buah dan sayuran yang busuk tidak dibiarkan berselerak disekitar kawasan rumah cendawan. Bersihkan dan musnahkan.
- Penjagaan rumah yang kena serang penyakit/ perosak perlu mengikut langkah-langkah berikut:
- Buang semua beg media dan kosongkan rumah cendawan,
- Semburkan racun kulat/ serangga (fumigate),
- Biarkan rumah kosong selama sebulan,
- Isi semula bongkah cendawan yang baru.
- Penggunaan pelekat serangga (Yellow Sticker)di dalam rumah cendawan untuk mengurangkan/ memantau/ mengenalpasti populasi serangga.
- Daun pandan boleh digunakan untuk mengurangkan serangan tikus dan lipas.
- Penggunaan bunga cengkih dan kulit kayu manis yang direndam dalam air untuk kawalan serangga kecil termasuk hama.
- Rumah pemeraman di tutup rapi untuk mengelakkan serangga masuk dan bertelur pada permukaan bongkah.
Anggaran hasil untuk 1 bongkah cendawan Kukur bagi 2 pusingan kutipan hasil adalah di antara 50 – 80g.
Jabatan ada mengeluakan benih cendawan kukur bergantung kepada tempahan pengusaha.
Cendawan Kukur boleh dikeringkan dan dapat disimpan lebih lama.
ALIRAN KEWANGAN
Maklumat Asas
Jenis Cendawan | Cendawan Kukur/ Sisir (Schizophyllum commune) |
Saiz rumah pemeraman | 20 kaki x 10 kaki |
Saiz rumah penuaian | 20 kaki x 30 kaki |
Bilangan bongkah / musim | 3,000 |
Potensi hasil / bongkah | 50 gram hingga 60 gram |
Potensi hasil / musim | 150 kg hingga 180 kg |
Bilangan pusingan / tahun | 6 kali |
Harga jualan (harga ladang) | RM75/ kg |
Analisis Kewangan
Aliran Kewangan penanaman Cendawan kukur adalah seperti berikut:
Jumlah hasil / tahun : 1,080.00 kg
Jumlah hasil / 5 tahun : 5,400.00 kg
Pendapatan kasar : RM 405,000.00
Jumlah kos pengeluaran (5 tahun) : RM 324,598.05
Pendapatan bersih : RM 80,401.95
Titik pulang modal : RM 60.11
BC Ratio : 1.25
NPV (10%) : RM 34,654.05
IRR : 21.66%
Tahun pulang modal : Tahun ke 3
Bagi penanaman cendawan kukur yang menggunakan benih pepejal, perbandingan jumlah kos dan keperluan projek penanaman dengan menggunakan benih pepejal dalam semusim iaitu dua bulan. Dalam pengiraan ini, kapasiti bongkah yang digunakan sebanyak 18,000 bongkah bagi setahun (3,000 bongkah dan 6 musim). Keluasan rumah cendawan 20’x40’ kaki boleh menempatkan sebanyak 3,000 bongkah cendawan dalam satu musim (30 hari) dengan jumlah anggaran hasil ialah 180 kg (60 gram/bongkah).
Dengan andaian kerosakan sebanyak 5% (9 kg), jumlah hasil bersih dianggarkan sebanyak 180 kg/musim dengan anggaran kos pengeluaran adalah sebanyak RM 60.11/kg dan keuntungan sebanyak RM 14.89/kg berdasarkan purata harga jualan cendawan kukur segar peringkat ladang RM 75.00/kg. Kos pembuatan bagi 1 bongkah adalah RM 8.57.
